گرمایش گلخانه
گرمایش گلخانه از مهمترین و بنیادی ترین مسائلی است که در ابتدای راهاندازی گلخانه باید به آن اندیشید و تدارکات مقتضی را انجام داد. در واقع از آنجا که رشد و رویش گیاه در مکانی که گرما در آن حضور ندارد امری غیر ممکن میباشد، به همین جهت تامین گرما برای تولیدکنندگان گیاه در گلخانهها (گرمایش گلخانه) اهمیت زیادی دارد. اولین مسالهای که در این زمینه باید بدان توجه کرد انتخاب نوع سیستم گرمایش گلخانه است.
بطور کلی سیستمهایی که جهت گرمایش گلخانه استفاده میشود، به دستههای زیر تقسیم میشوند:
۱- کورههای هوای گرم (بخاری گلخانه)
این بخاریها دارای کوره دو جداره بوده و در یک طرف کوره مشعل و در طرف دیگر فن قرار دارد. فن هوای گلخانه را به فضای بین دو جدار کشیده و هوا پس از گرم شدن، از قسمت دیگر با فشار خارج میشود.
دود حاصل از بخاری توسط لولهای که به محفظه درونی بخاری متصل است و لوله دودکش، به طور مستقیم از سقف گلخانه به بیرون فرستاده میشود.
یشینه ارتفاع دودکش نسبت به بالاترین ارتفاع گلخانه ۷۶ سانتی متر و حد مطلوب آن بین ۳۷-۲۴ سانتیمتر است تا جریان هوا به خوبی صورت گرفته و دود مجددا وارد گلخانه نشود. همچنین دودکش باید حداقل ۲۵ سانتیمتر از درخت یا سایر موانع فاصله داشته باشد. برخی گلخانهداران تصور میکنند دی اکسید کربن حاصل از احتراق به فتوسنتز گیاه کمک میکند، بنابراین دود گلخانه را به بیرون هدایت نمیکنند، تا دی اکسید کربن در گلخانه افزایش یابد. اما در اثر احتراق گازهای دیگری نیز تولید میشوند که برای انسان و گیاه مضر هستند، بنابراین حتما باید دود بخاری به بیرون گلخانه فرستاده شود. (دی اکسید کربن به صورت محدود و در شرایط ویژه برای برخی از گونه های گیاهی لازم است.)
۲- بخاریهای تابشی با انرژی پایین (بخاری تابشی مادون قرمز کم انرژی)
در این روش هدف گرم کردن گیاهان است و نه هوای اطراف. این سیستم شامل چندین لوله تابش کننده است که در طول گلخانه کشیده میشوند و صفحات منعکس کننده که در بالای لوله ها و در ارتفاع ۱٫۸-۳٫۷ متری بالای گیاهان قرار میگیرند و اشعه را به سمت پایین و به طرف گیاهان هدایت و گرمای یکنواخت در تمام فضا تولید میکنند. پرتوهای مادون قرمز تولید شده در مسیری مستقیم و با سرعت نور حرکت میکنند. اشیای موجود در مسیر، انرژی الکترومغناطیسی را جذب میکنند و بی درنگ به گرما تبدیل میشوند.
۳- سیستم گرمایش مرکزی (سیستم آب گرم)
در این روش یک یا چند دیگ بخار در یک محل واقع شده ومانند شوفاژ، آب داغ از طریق لوله هایی به نقاط مختلف گلخانه منتقل میشود.
معمولا برای چند واحد گلخانه، سیستم مرکزی نصب میشود، بنابراین کنترل شرایط دمایی برای همه گلخانهها به طور هماهنگ انجام میشود. نصب و احداث این سیستم ۲ تا ۳ برابر گرانتر از سیستم موضعی دمندهها میباشد و فقط در مناطقی قابل استفاده است که حداقل دما از صفر درجه سانتیگراد کاهش نیابد، در غیر اینصورت این سیستم به تنهایی کارایی مناسبی نخواهد داشت. برای استفاده از این روش در گلخانههای مناطق سردسیر باید گلخانه را دو جداره کرد و یا اینکه این روش را با یک دمنده حرارتی (کوره هوای گرم) تلفیق نمود.
۴- گرم کردن گلخانه با روش پاگرما (سیستم گرمای زیر بستر)
در این روش ابتدا در عمق حدود نیم متر یک لایه عایق قرار داده میشود و سپس لولههای آب گرم روی لایه عایق کار گذاشته میشوند. سپس روی لولهها را شن نرم ریخته و در روی شن خاک ریخته میشود. این روش در مناطق خیلی سرد به کار برده میشود.
توصیه میگردد از این روش بیشتر برای کشتهای گلدانی و تولید نشاء استفاده شود. لازم به ذکر است که با به کارگیری این روش، فعالیت ریشهها و جذب مواد غذایی به نحو موثری افزایش مییابد و زمان شروع تولید کوتاه تر میگردد.
۵- بخاریهای معمولی
در گلخانههای سنتی برخی از تولیدکنندگان، از بخاریهای معمولی که با سوخت نفت و یا مخلوط با گازوئیل کار میکند استفاده میکنند. این روش کارایی چندانی ندارد، ضمن اینکه احتمال نفوذ دود حاصله به داخل گلخانه وجود دارد.
و البته در کنار این روشها چندین روش ارگانیگ نیز برای تولید و حفظ گرما وجود دارد مثل:
-
استفاده از رنگ مشکی برای پوشش گالنها
-
استفاده از کود برای بالا بردن دما
-
استفاده از پوشش در هر سطر از گلخانه